Αφιέρωμα: Φάε όπως οι Γιαγιάδες μας.

Η Μεσογειακή διατροφή των Ελλήνων ανά τους αιώνες αποτελεί εδώ και πάρα πολλές δεκαετίες αντικείμενο μελέτης. Αν ψάξει κανείς σε διάφορες πηγές,  θα ανακαλύψει κείμενα που μας διαφωτίζουν σχετικά με τις διατροφικές συνήθειες των κατοίκων της πατρίδας μας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.

Από την Οδύσσεια συλλέγουμε στοιχεία για τις γαστρονομικές προτιμήσεις των Ελλήνων της εποχής του 8 αιώνα προ Χριστού.  O Αριστοφάνης στην Ειρήνη μας δίνει ένα πολύ όμορφο κείμενο που περιγράφει ένα ζεστό, σπιτικό γεύμα στην Αθήνα της Κλασικής Εποχής ενώ ο Πλούταρχος στον Λυκούργο, κάνει ειδική μνεία στα Σπαρτιάτικα συσσίτια.

Πέρα όμως από τις διατροφικές συνήθειες των Αρχαίων Ελλήνων, σημαντικό είναι να γνωρίζουμε περισσότερα πράγματα και για τα αγνά, παραδοσιακά προϊόντα που έτρωγαν οι Γιαγιάδες μας.

Παρά το γεγονός πως οι περισσότεροι άνθρωποι που είναι σήμερα ηλικιωμένοι, μεγάλωσαν σε περιόδους μεγάλης πείνας και φτώχιας, η διατροφή τους είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο πως ήταν πολύ περισσότερο ωφέλιμη και υγιεινή από την σημερινή, απόδειξη αποτελούν άλλωστε και τα χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας εκείνης της γενιάς από ασθένειες όπως τα καρδιοαγγειακά νοσήματα και ο καρκίνος.

Τα κύρια στοιχεία της παραδοσιακής διατροφής εκείνης της εποχής δεν ήταν άλλα από μια ποικιλία φτωχικών φαγητών στα οποία και δεσπόζουν κατά κύριο λόγο τα όσπρια και τα λαχανικά, τα δημητριακά, τα άγρια χόρτα, το ελαιόλαδο, τα ψάρια και τα φρέσκα φρούτα.

Ο τρόπος παρασκευής φαγητών και γλυκισμάτων στους διάφορους τόπους της Ελλάδας, επαναλαμβανόμενος ανά τους αιώνες, από τόπο σε τόπο, από νοικοκυριό σε νοικοκυριό και από εστιατόριο σε εστιατόριο, συνετέλεσε ώστε να δημιουργηθεί η Παραδοσιακή Ελληνική Κουζίνα. Σε αυτό το γενικό μοντέλο της Ελληνικής Παραδοσιακής Κουζίνας, οι κάτοικοι των ελληνικών επαρχιών, έβαλαν το δικό τους μεράκι, τις δικές τους ιδιαίτερες γεύσεις και στη βάση των τοπικών τους προϊόντων δημιούργησαν Τοπικές Παραδοσιακές Κουζίνες.

Όπως είναι κατανοητό, στη διαμόρφωση της τοπικής κουζίνας σημαντικό ρόλο έπαιξε και ο φυσικός πλούτος της κάθε περιοχής, το κλίμα της αλλά και οι επιρροές που δέχτηκε η κάθε περιοχή από άλλους λαούς και άλλες παραδόσεις.

Τα φαγητά που επέλεγαν να τρώνε οι Παππούδες μας ήταν επίσης σαφός επηρεασμένα και από την Τουρκική κουζίνα. Πιάτα ορεκτικών όπως το τζατζίκι, το ιμάμ μπαϊλντί, το σουβλάκι και ο μουσακάς επιλέγονταν σε ημέρες γιορτών.

Χαρακτηριστικό του ελληνικού τραπεζιού της παλιάς εποχής είναι η ποικιλία των πιάτων, όπου κανένα δεν μονοπωλεί τη γεύση αλλά όλα μαζί συνθέτουν ένα λαχταριστό σύνολο. Οι μεζέδες (μικρά πιατάκια με διαφορετικά εδέσματα) είναι πολλοί και αραδιασμένοι όλοι μαζί στο τραπέζι μοιάζουν με ένα πολύχρωμο πίνακα. Τα υπέροχα λαχανικά και χόρτα, τα όσπρια με χαρακτηριστικά τα κουκιά και τη φάβα, τα φρεσκότατα και με μοναδική γεύση ψάρια και θαλασσινά των ελληνικών θαλασσών, τα ζουμερά φρούτα, το καλής ποιότητας κρέας, τα τυριά, το δροσερό ελληνικό γιαούρτι και το πυκνό και αρωματικό μέλι θυμαριού ή ανθέων, όλα προϊόντα της ελληνικής γης αφθονούν στη χώρα με το ήπιο μεσογειακό κλίμα και την καλή ποιότητα εδάφους.

Στο οικογενειακό τραπέζι το φαγητό συνοδευόταν και με εξαιρετικά νόστιμο ψωμί, που παραδοσιακά είναι ζυμωτό ψωμί (χωριάτικο με προζύμι). Στα παλαιότερα χρόνια αλλά ακόμη και σήμερα σε κάποιες επαρχίες της χώρας το ζύμωμα του ψωμιού, διαδικασία ιερή, γινόταν με προγραμματισμό μια φορά την εβδομάδα και απαιτούσε ιδιαίτερη σοβαρότητα και σεβασμό. Σε πολλά ελληνικά χωριά το ψωμί ψήνεται ακόμη σε φούρνους χτιστούς που τους ανάβουν με ξύλα και όπου εκτός από ψωμί ψήνουν και ψάρι ή κρέας.

Σημαντικό επίσης είναι να αναφερθεί ότι το πρότυπο διατροφής των παππούδων μας, με το Κυριακάτικο γεύμα να περιλαμβάνει κρέας και τις υπόλοιπες ημέρες όσπρια, λαχανικά και ψάρια, έχει πλέον αναγνωρισθεί παγκοσμίως για τα οφέλη του στη σωματική υγεία. Η Μεσογειακή Διατροφή προλαμβάνει πολλές ασθένειες όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, το σακχαρώδη διαβήτη και διάφορες μορφές καρκίνου. Ας μαγειρέψουμε λοιπόν κι εμείς όσπρια, λαδερά και θαλασσινά που προσφέρουν πολλά αλλά κοστίζουν πιο λίγο.

Η ποσότητα των φαγητών ήταν επίσης σαφώς λιγότερη εκείνη την εποχή, κάτι που έχει αλλάξει σε πολύ μεγάλο βαθμό σήμερα με την γενικευμένη τάση προς υπερκατανάλωση να μετατρέπει συνεχώς τις μερίδες μας σε όλο και μεγαλύτερες.

Στο κυνήγι της αναζήτησης του «τι ακριβώς φταίει» και έχουμε επιπλέον κιλά, μία ομάδα ερευνητών ξεκίνησε να μελετά πώς τα υπερμεγέθη πιάτα που έχουμε όλοι πια στα σπίτια μας επηρεάζουν το πόσο θα φάμε. Τα αποτελέσματα των ερευνών τους ήταν κατηγορηματικά, οι μεγαλύτερες μερίδες μας κάνουν να τρώμε περισσότερο.

Σε γενικές γραμμές πάντως η μεσογειακή διατροφή που ακολουθούσαν οι Παππούδες και οι Γιαγιάδες μας είναι πλέον επίσημα αναγνωρισμένη από την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα για τις ευεργετικές της ιδιότητες καθώς και την αντικαρκινική της δράση.

Αγοράστε παραδοσιακά Ελληνικά προϊόντα από την Terra Pura.